30 De grammatica van kleur

Bij de gemeente Amsterdam gaan we van afzenderkleuren over naar themakleuren. Groen staat straks niet meer alleen voor Stadsdeel West, maar ook voor belastingen en financiën. En blauw staat niet meer voor de Dienst Ruimtelijke Ordening, maar nog wel voor bouwen. 

Het lijkt me een lastige exercitie: eerst hadden we naast onze Amsterdamse basiskleuren alleen te maken met aanvullende afzenderkleuren, vanaf nu gebruiken we naast het Amsterdamse rood een combinatie van afzenderkleuren en themakleuren. 

Zou grammatica van kleur ons – en de Amsterdammers die onze kleuren over zich heen krijgen – kunnen helpen om het nieuwe kleurgebruik te duiden? Met taal kun je door een combinatie van woorden en zinnen een verhaal vertellen. Dat kan met kleur natuurlijk ook. Een huisstijl is misschien wel te omschrijven als een grammatica: door de combinatie van kleur met vorm en tekst kun je een (beeld)taal ontwikkelen aan de hand van regels (een grammatica) die samen een verhaal vertellen.  

Universele eigenschappen kleur
Kleur maakt onderdeel uit van dat verhaal. Uit allerlei onderzoek blijkt dat we universele eigenschappen toekennen aan kleuren, een betekenis die kan verschillen per cultuur en context. Maar over het algemeen worden rood, oranje en geel wereldwijd ervaren als warme kleuren, terwijl blauw en groen overkomen als koel en kalmerend. Deze eigenschappen kunnen invloed uitoefenen op hetgeen je wilt vertellen met behulp van kleuren.

De Caluwé
Leon de Caluwé maakt bij zijn kleurenleer ook gebruik van dit soort noties. Volgens deze leer heeft elke organisatieverandering een kleur, en die is weer bepalend voor de communicatieaanpak. Rood staat voor vuur en passie, bij een rode verandering is verlokken en verleiden dan ook het devies. Wat zegt dit over het Amsterdamse rood? Zijn we een gepassioneerde organisatie met gepassioneerde mensen?

Keuze voor kleuren
Misschien dat de initiële keuze voor een kleur kan helpen bij de duiding ervan. Het Amsterdamse rood is afkomstig uit het wapen van de stad. De oorsprong van het wapen is onbekend. Misschien is er ooit een gepassioneerde strijd vooraf gegaan aan het ontstaan van het wapen van Amsterdam.
We kunnen er niet achter komen of passie en vuur ooit van invloed zijn geweest op de keuze voor rood in het stadswapen, maar dat geldt natuurlijk niet voor ons nieuwe kleurenpalet. Die kleuren zijn immers onlangs bepaald.

Themakleuren en afzenderkleuren
Bij De Caluwé staat groen voor de natuur, voor groeien en leren. Thema’s die in onze huisstijl bij groen horen zijn sport en belastingen en financiën. Vooral die laatste twee hebben niets met de natuur te maken. De oorspronkelijke betekenis (groen is koel) sluit wel weer aan bij ‘koude geldzaken’.

Blauw vertegenwoordigt een rechtlijnige manier van denken, rechtstreeks van A naar B. Grappig, want die manier van denken staat nu ter discussie bij de Dienst Ruimtelijke Ordening (DRO). Blauwdruk denken moet plaatsmaken voor meer soft planning, eigenlijk is de ruimtelijke sector (bouwen is natuurlijk breder dan alleen DRO) nu juist op zoek naar een nieuwe kleur.

Tot slot geel, die is echt verrassend. Waar De Caluwé geel koppelt aan macht en belangen, gebeurt dat in de huisstijl aan gezondheid en zorg. Toch maar weer terug naar de universele eigenschap van geel: warmte. Dat sluit beter aan.

Deze zoektocht verklaart niet hoe de keuze van de kleuren voor bepaalde thema’s in de huisstijl tot stand is gekomen. Daarmee biedt het geen handvat voor een succesvolle toepassing van onze nieuwe kleuren, maar wel inzicht. Of eigenlijk meer een bevestiging van iets wat we misschien al wisten. Om onze nieuwe kleuren goed naar buiten te brengen en communicatief te benutten, moeten we ze vooral zelf goed laden en voorzien van betekenis. De Caluwé en de universele eigenschappen van kleuren gaan ons daar niet bij helpen.