Iedereen zegt blauw

Blauw is wereldwijd de meest populaire kleur. Dat geldt voor alle landen zonder uitzondering. Ongelooflijk toch? In het vragenrondje dat Eef Keijzer en ik regelmatig houden tijdens onze kleurenworkshops, komt meestal een ware regenboog aan favoriete kleuren naar voren. Ik had het dus niet verwacht.

Er blijken wel grote verschillen te bestaan tussen de betekenis die wordt gehecht aan kleuren. Die verschillen zitten vooral tussen China, Japan, Korea en de rest van de wereld.

Kies niet voor blauw

Nog even terugkomend op blauw, als je kijkt naar kleurgebruik bij merken voert blauw ver uit de boventoon. Is blauw ook de favoriete kleur van ontwerpers vraag je je af. Of spelen ze in op de voorkeur van mogelijke klanten en stakeholders? Conclusie is wel dat blauw de minst onderscheidende merkkleur is van allemaal.

Hoe kijken we eigenlijk naar blauw? Bijna overal wordt blauw gezien als een veilige kleur en geassocieerd met blij en gelukkig. Chinezen denken daar anders over: ze denken bij blauw aan macht en betrouwbaarheid, voor Koreanen zit het ‘m meer in frisheid en innovatie. Japanners worden droevig van blauw.

Wat zeggen deze verschillen nu eigenlijk? Zijn ze te verklaren door culturele verschillen tussen (deze drie landen in) Azië en de rest van de wereld? Of zeggen ze iets over het ontwikkelstadium waar deze landen in zitten? China, Japan en Korea zitten niet in hetzelfde ontwikkelstadium, dus die vlieger gaat niet op. Toch is het wel interessant om hier even stil te staan bij China, en dat te koppelen aan Spiral Dynamics.

Spiral Dynamics

In Spiral Dynamics worden acht opeenvolgende ontwikkelstadia of waardesystemen beschreven waar een persoon of een samenleving zich in bevindt. Ieder stadium heeft een eigen kleur en wordt gekenmerkt door bepaalde waarden die op dat moment belangrijk zijn. Chinezen associëren niet alleen blauw, maar ook rood en oranje met macht. Macht is dus een belangrijk ding in China. Macht zie je bij Spiral Dynamics vooral terug in het zg. rode ontwikkelingsstadium, het eerste op het individu gerichte, egocentrische systeem waar rood bijvoorbeeld zorgt voor daadkrachtig management.  

Ironisch is wel weer dat in het volgende ontwikkelstadium blauw de drijfveer schijnt te zijn voor allerlei –ismen, zoals het communisme. Daar kwamen ze in China nu net vandaan. Nou ja, ook hier blijkt dat een snelle conclusie niet zo eenvoudig te trekken is. En aan iedere kleur kun je nu eenmaal verschillende betekenissen toekennen.

Amsterdams of Chinees rood

Als Amsterdammer wil ik toch even afsluiten met rood. Een aantal jaar geleden kon de gemeente Amsterdam geen rood gebruiken op een handelsmissie naar China. Rood was van China en als Amsterdam daar ook mee kwam, kon dat alleen maar tot verwarring leiden.

Geen gekke gedachte, want deze twee beelden lijken qua kleur wel erg op elkaar. Helaas is dat niet op te lossen door andere partijen te vragen geen rood te gebruiken. China kan rood niet claimen als dat elders al een eigen betekenis en invulling heeft gekregen. Gelukkig zijn er meer vormelementen. Als je verder kijkt dan de kleur, zie je genoeg onderscheid tussen Beijing en Amsterdam in de rest van de vormgeving.

Beijing Spirit

Ik ben een een paar maanden weg geweest. Tijdens mijn verblijf in Azië heb ik weinig gedacht aan werk en het communicatievak. Ik was met andere dingen bezig. Maar af en toe zag ik iets voorbij komen waardoor ik werd herinnerd aan mijn andere leven, mijn ´echte´ leven in Amsterdam. Dat gebeurde bijvoorbeeld in Beijing.

In Beijing kon je geen metrostation in- of uit lopen zonder kennis te maken met de kernwaarden van de stad, de zg. Beijing Spirit: ´patriotism, innovation, inclusiveness, virtue´. Overal grote posters met deze vier termen. Al lopende door Beijing heb ik de proef op de som genomen. Kan ik de Beijing Spirit ook ervaren?




Patriotism
Patriotism was duidelijk te zien en te voelen. Het Tienanmen plein en de daaraan grenzende gebouwen ademen puur patriotisme uit: vanwege de enorme afmetingen, de streng ogende bewakers, het mausoleum van Mao en zijn afbeelding voor de entree van de Verboden Stad. Wie dan nog twijfelt wordt over de streep getrokken door de vele Chinezen die op de foto gaan met de vlag op de achtergrond.




Innovation
Het gebied waar de Olympische Spelen werden gehouden in 2008 straalt innovatie uit door de architectuur van met name twee stadions. Dat geldt ook voor het opvallende gebouw van de Chinese staatstelevisie CCTV. Maar als je eerlijk bent komen woorden als groots, enorm eigenlijk nog eerder naar boven.




Inclusiveness en virtue heb ik niet kunnen ontdekken of ervaren. Dat zegt niet veel, ik ben maar een buitenstaander en zie ongetwijfeld van alles over het hoofd. En het zijn misschien waarden waar nog aan wordt gewerkt, zodat Beijing ze in de toekomst kan uitdragen.

Amsterdam Spirit?
Maar werkt zoiets? Voor een deel is de belofte van Beijing Spirit ingelost, voor een deel niet. Dat vind ik toch niet zo erg. In ieder geval heeft de Beijing Spirit me op nieuwe gedachten gebracht en ben ik op een andere manier naar Beijing gaan kijken.
Is het iets voor Amsterdam, onze kernwaarden cq. spirit letterlijk uitdragen en op straat mupi´s vullen met ´creativiteit, innovatie en handelsgeest´? Ik vind het eigenlijk niet zo´n gek idee. We hebben gekozen voor een communicatieve vertaling van onze kernwaarden met I amsterdam als motto. Maar het kan geen kwaad om die eens uit te diepen. I amsterdam is zo kort en simpel als boodschap, daar kan best wat bij. Zoals de Beijing Spirit mij bij is gebleven, zo kan dat ook gaan met de Amsterdam Spirit voor de bewoners en bezoekers van Amsterdam.